Verlies, verdriet en rouw, deze onderwerpen hebben de afgelopen jaren in mijn begeleiding bij een ernstig zieke, nog jonge dame/patiënt dagelijks gespeeld. In 4 jaar tijd maakte ze heel veel verliezen en verdriet mee.

Eerst was er het verlies van haar lieve oude moeder, daarna verloor ze haar dierbare echtgenoot (na 45 jaar samenzijn) aan een kwaadaardige ziekte, daarna overleed plotseling haar zwager, toen overleed haar oudste zus aan een kwaadaardige ziekte en onlangs is ze zelf overleden aan de gevolgen van kanker. En dat allemaal in 4 jaar. Ondanks haar ziekzijn, hebben we veel gepraat over het verdriet en verlies waar ze dagelijks de emotionele pijn van voelde. De eerste dagen na het overlijden van een familielid was ze stil en teruggetrokken, maar daarna begon ze zich steeds meer te uiten en hebben we ellenlange gesprekken gevoerd over de levens en de verbondenheid met haar.

Steeds opnieuw het verlies en de rouw benoemen, de mooie en minder mooie verhalen van vroeger ophalen, veel huilen en vooral heel goed luisteren, hebben haar goed geholpen om uiteindelijk met een glimlach terug te kijken op de mooie momenten die ze met haar dierbaren had.

Ze liet me toe in al haar verdriet en deelde deze gevoelens over rouw met me. Het is vooral erg belangrijk om te blijven praten, niet zwijgen of negeren over dat wat er niet meer is.

We hebben door de gesprekken hierover, ook hele mooie momenten beleefd, vooral de vele verhalen die voor hilariteit zorgden en de mooie en gezellige feestjes die ze met haar dierbaren heeft gehad.

 

Ook haar eigen afscheid van het leven hebben we goed kunnen bespreken, het verlies van steeds meer vitaliteit was voor haar aanvaardbaar. Haar uitvaart hebben we samen besproken, de muziek uitgezocht, de adressen bekeken en ze vroeg of ik haar afscheid wilde leiden, zoals ik destijds ook bij haar man heb gedaan.

Ze sprak met dankbaarheid over haar leven, over de aandacht voor haar, de zorg van bekenden, ze ervaarde deze laatste jaren als extra tijd en leefde bij de dag. Iedere dag zag ze als een geschenk…

Haar naderende sterven zag ze als een hereniging met haar man, haar moeder en de andere dierbaren; dit aanvaarde ze en het bood haar rust.

 

Ik heb mede door met haar deze intensieve gesprekken te voeren, geleerd hoe belangrijk het is om te blijven luisteren en praten; hierdoor werd de pijn draaglijk voor haar. Ook haar mooie kijk op haar leven, wat echt niet zo kleurrijk was de laatste jaren, was ook voor mij een geschenk om naar te luisteren.

 

Haar leven en sterven heeft me nog meer inzicht gegeven in het omgaan met verlies en rouw.

Van bovenstaand plekje genoot ze enorm, in stilte.

 Jannie december 2020